- De arbeidsmarkt blijft krap en het aantal freelancers in Nederland bereikt in het derde kwartaal van 2022 met 1,6 miljoen zzp’ers een record.
- De grootste groep zelfstandigen zit in de hoek van de specialistische zakelijke diensten. Denk hierbij aan ICT-programmeurs, consultants en data-analisten.
- Volgens Alexandre Fretti van freelanceplatform Malt vinden zzp’ers het uurtarief niet het belangrijkst en zijn er betere manieren voor bedrijven om zelfstandigen binnen te halen.
- Lees ook: 4 manieren om je als thuiswerker te profileren bij functioneringsgesprekken, volgens HR-experts.
De krapte op de arbeidsmarkt mag dan gestaag afnemen, nog altijd staan er voor alle honderd werkzoekenden in ons land 121 vacatures open. Dat bleek dinsdag uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over het derde kwartaal van 2022. Tegelijkertijd bereikte het aantal zelfstandigen in Nederland met 1,6 miljoen personen een record.
Bedrijven die er niet in slagen al hun topposities gevuld te krijgen met vaste medewerkers, zouden er daarom voor kunnen kiezen de hengel uit te gooien naar het groeiende leger aan zelfstandigen.
Maar hoe krijgen zij hoogopgeleide, gespecialiseerde zzp’ers zover dat ze voor hun bedrijf kiezen? En misschien nog wel belangrijker: hoe voorkomen ze dat freelancers hun bedrijf na twee maanden weer verlaten voor een partij die meer pegels biedt?
Iemand om dat bij uitstek aan te vragen is de Fransman Alexandre Fretti, sinds oktober co-CEO bij freelanceplatform voor hogeropgeleiden Malt.
Op een regenachtige woensdagmiddag in november treft Business Insider de topmanager en zelfverklaard freelancebeliever in Amsterdam-Noord. We bevinden ons in een grote houten zaal in evenementenlocatie Hoogtij, waar Fretti die dag zal spreken over de revolutie die er in zijn ogen plaatsvindt op de freelancemarkt.
Flexibilisering arbeidsmarkt neemt toe
Een verklaring voor die "revolutie" is natuurlijk allereerst de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Werkgevers zijn er door de jaren heen vaker voor gaan kiezen om arbeidsplekken op te vullen door flexwerkers of zzp'ers. Denk hierbij aan de zzp-koeriers van PostNL of aan de maaltijdbezorgers van UberEats.
Kostenbesparing en risicomijding zijn voor bedrijven belangrijke redenen om te flexibiliseren, bleek in oktober uit een onderzoek van het CBS.
In onderstaande grafiek zie je de toename van het aantal flexwerkers in Nederland sinds 2003.
Toch is dat niet het hele verhaal. Nu de arbeidsmarkt uitermate krap is, hebben specialisten aan de bovenkant van de arbeidsmarkt het voor het uitzoeken. ICT-programmeurs of data-analisten kunnen dikwijls meer verdienen door als zelfstandige hun diensten aan bedrijven te verkopen.
De grootste groep zzp'ers in ons land bevindt zich dan ook in de wereld van de specialistische zakelijke diensten. Afgelopen jaar was die groep goed voor liefst 227.000 mensen.
"Waarom gaan de beste talenten uit de traditionele wereld freelancen?", vraagt Fretti. "Die zijn er klaar mee om als consultant bij Capgemini te werken, maar niet zelf hun klanten uit te kunnen kiezen. Ze worden dan bijvoorbeeld aan ABN AMRO gekoppeld, terwijl ze niets geven om zo'n bank en liever een groene partij willen adviseren. Als freelancer kun je de eis stellen dat je geen banken als klant wil aannemen."
De hamvraag is hoe je ervoor zorgt dat deze groep voor jouw bedrijf kiest, terwijl er tal van andere kapers op de kust zijn. Volgens Fretti begint dat al met nadenken over je eigen bedrijf. "De helft van de freelancers op ons platform zegt dat ze een opdracht kunnen laten schieten als het beleid van de klant niet overeenkomt met hun ideeën over inclusiviteit en diversiteit. Denk er dus over na wat je als bedrijf kunt doen om deze mensen te interesseren."
Ook van essentieel belang, volgens Fretti: wees duidelijk in de omschrijving van je opdracht. "Wij horen van de helft van de freelancers op ons platform dat zij de opdracht niet duidelijk genoeg vinden. De omschrijving is bijvoorbeeld te kort, of laat ruimte open voor discussie." Fretti adviseert bedrijven om een opdrachtomschrijving van een A4'tje op te stellen, zodat er genoeg ruimte is om alle taken helder uit te leggen.
Nederland telt relatief weinig expats
De concurrentiestrijd rondom talent speelt zich al lang niet meer op nationaal niveau af: bedrijven zoeken ook over de grens naar talenten.
In Nederland verloopt de zoektocht naar expats, zoals deze hoogopgeleide buitenlandse specialisten worden genoemd, echter nogal moeizaam. Slechts 4,2 procent van de Nederlandse beroepsbevolking was tussen 2016 en 2018 een internationale kenniswerker, tegenover een Europees gemiddelde van 7,2 procent, zo bleek uit het meest recente grote onderzoek van het CBS uit 2020.
Onderstaande tabel laat zien dat Nederland in Europees opzicht onderaan bungelt. Dertien Europese landen slagen er beter in om internationaal talent te trekken.
Ook de strijd om de gespecialiseerde zzp'er speelt zich op mondiaal niveau af, weet Fretti.
Hoe slaagt het Nederlandse bedrijfsleven erin om de negatieve trend te doorbreken en de internationale slag om de gespecialiseerde zzp'er te winnen? Verkoop jezelf goed en betaal uitmuntend, adviseert de zakenman. "Wanneer je als zzp'er moet kiezen tussen een opdracht in je eigen stad of een in een ander land, moet die laatste optie wel érg interessant zijn."
Remote kan oplossing zijn voor internationale zzp'er
Wat volgens Fretti kan helpen om die ene ideale freelancer van ver binnen te hengelen, is buitenlandse zzp'ers de mogelijkheid te geven om hun opdracht vanuit huis uit te voeren. "Dan wordt het voor iemand uit Madrid ook veel interessanter om een klus aan te nemen."
Uit onderzoek van LinkedIn blijkt deze week echter dat het aantal vacatures voor thuiswerkfuncties in september dit jaar is gedaald ten opzichte van september 2021. In Nederland ging het om een daling van liefst 33,8 procent.
Hoe de cijfers voor freelance-opdrachten zijn, is niet bekend. Fretti stelt op zijn platform juist een toename van zogeheten remote-opdrachten te zien.
In onderstaande grafiek van LinkedIn zie je de daling van het aantal thuiswerkfuncties sinds september 2021. Opvallend is dat Nederland onderaan bungelt in het aandeel thuiswerkposities ten opzichte van het totaal aantal openstaande vacatures op het platform.
Dan rest de vraag hoe bedrijven gespecialiseerde zzp'ers vast kunnen houden, als ze er eenmaal in zijn geslaagd ze binnen te halen. Wat bijvoorbeeld als zo'n zzp'er een aanbod bij de concurrent krijgt, voor een hoger uurtarief?
Ga het gesprek aan, adviseert Fretti in zo'n geval. "Stel dat dat je als developer voor 500 euro per dag in Amsterdam werkt voor Kraft Heinz en een ander biedt 700 euro per dag. Het is dan financieel aanlokkelijk om op zo'n aanbod in te gaan. In de meeste van dit soort gevallen kun je als bedrijf dan wel gewoon de onderhandeling aangaan."
Wat helpt, is dat geld volgens Fretti niet de primaire reden is voor freelancers om voor een bepaalde opdracht te kiezen. "Uit ons onderzoek blijkt dat autonomie en vrijheid zwaarder wegen."
Om ervoor te zorgen dat freelancers in dit soort situaties niet overlopen naar de concurrent, kunnen bedrijven het een en ander aan voorwerk doen, denkt Fretti. Maak ze onderdeel van je bedrijf, adviseert hij. Dan blijven ze ook langer voor je werken. Geef ze dus net als gewone werknemers de optie om mee te doen aan inwerkdagen (ook wel: onboarding) en nodig ze eens een keer uit tijdens de kerstborrel, adviseert Fretti. Wel waarschuwt hij: "Hou daarbij wel rekening met wat is toegestaan volgens de wet."
Het afdelingshoofd van de Belgische divisie van Malt symboliseert dit streven aardig, denkt Fretti. "Hij is freelancer, maar niemand binnen ons bedrijf weet dat. We behandelen hem ook niet anders dan de rest."